نماد فروهر؛ ارائه کاملترین تفسیر مفهومی و منطقی

نماد فروهر از لحاظ شکل ظاهری تشکیل شده از یک پیکره انسان، تاج پادشاهی، حلقه پیمان،جامه بلند فرمانروایی، بال و دم یک پرنده است. انسانی که در میان دو بال قرار دارد از لحاظ نما بسیار شبیه به مردان هخامنشی در دوران باستان میباشد. بطوریکه علاوه بر تاج پادشاهی، محاسن و موهای بلند دارد. این ظاهر قطعا ما را به یاد پادشاهانی همچون کوروش کبیر و داریوش بزرگ می‌اندازد.

اما اختلاف نظرهای زیادی در این بین وجود دارد. عده ای از باستان شناسان بنام نماد فروهر را مرتبط با دین و آیین زرتشت می‌دانند. حال آنکه برخی دیگر این نماد را برگرفته است شاهان بر تخت نشسته ایران باستان میدانند. قطعا در تصاویر مختلف دیده اید که این نماد با شعار کردار نیک، پندار نیک و گفتار نیک آمده است که جزو میراث های بیاد ماندنی کوروش کبیر می‌باشد. اما تا چه حد این توضیحات صحت دارد و چه اصولی در پشت آن نهفته است. در این مقاله می‌خواهیم ضمن ذکر تاریخچه نماد فروهر در مورد معنای اصلی آن نیز توضیحات مفصلی ارائه دهیم.

نماد فروهر در آیین زرتشت نشانه چیست؟

در دین و آیین زرتشت فروهر به عنوان اهورامزدا یاد شده است. اهورامزدا یعنی آفریدگار گیتی و نیرویی که پیش از پدید آمدن انسان وجود داشته و پس از آن توانسته این هستی را خلق کند. بنابراین به عنوان یک لفظ ساده میتوان آنرا خدا یا پروردگار عنوان کرد. در باور مزدیسنان، اهورامزدا خالق تمام چیزهای معنوی و مادی است که در این نظام هستی وجود دارد. از طرفی فروهر یک نیروی جاودانه و ابدی می‌باشد و کاملا فنا ناپذیر است.

در بسیاری از نوشته های زرتشت آورده شده است که پیروان این دین باید فروهر را بنا به دلایلی همچون پارسایی، ثابت قدم، نیکو و زیبا ستایش یا پرستش کنند. زرتشتیان یک آیین یکتاپرستی دارند. چرا که پیامبر آنان نیز بر همین عقیده است. پس در این آیین ممکن است بین نماد فروهر و واژه فروهر تفاوت هایی وجود داشته باشد. در بسیاری از مقبره های زرتشتیان این نماد به صورت حکاکی شده وجود دارد و در برخی مواقع نیز به شکل تابلو فروهر در معرض دید مخاطبان قرار داده شده است.

چرا ایرانی‌ها علاقه زیادی به نماد فروهر دارند؟

میتوان گفت نماد فروهر به عنوان یک سمبل تاریخی در طیف گسترده ای از وسایل، محصولات و اقلام زینتی به شکل دکوری قرار گرفته است. یعنی افراد دوست دارند این نماد را با ظرافت ساختاری بالا روی وسایل شخصی خود ببینند و از آن لذت ببرند. قطعا این سوال پیش می‌آید که چه دلیلی برای این رفتار وجود دارد؟ آیا کاربری آن تنها منحصر به ایرانی‌ها است یا اینکه در تمام دنیا نیز از این نماد استفاده می‌شود و افراد به آن علاقمند هستند؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که نه تنها در داخل ایران بلکه در تمام دنیا دیده شده است که افراد عادی و حتی مشهور از این نماد برای زینت دادن وسایل شخصی خود استفاده کردند. از جمله آن میتوان به جانی دپ اشاره کرد که یکی از خبرنگاران توانسته است تصویری را شکار کند که در آن جانی دب یک انگشتر دارای طرح فروهر را استفاده کرده است. زمانی که چنین افراد محبوبی چنین کاری را انجام میدهند قطعا طرفداران این نماد افزایش پیدا میکند.

اما اگر به سوال اصلی برگردیم اینکه چرا ایرانی‌ها این نماد را دوست دارند دلایل زیادی وجود دارد اول آنکه آنها این نماد را یک نوع افتخار تلقی میکنند. نسبت دادن هویت یک مرز و بوم و فرهنگ کوچک ترین صفتی است که برای این نماد تعریف می‌شود. با توجه به آنکه معنا و مفهوم زیادی از گذشته تا به امروز برای این نماد ذکر شده است باعث می‌شود افراد به نوعی مسیر زندگی خود را تغییر دهند و خود را با شعار مثبت اینگونه نمادها وفق دهند.

وقتی که پادشاهان بزرگ هخامنشی در تخت جمشید و بیستون این طرح را بر روی سنگ‌ها حکاکی کرده اند نشان میدهد که چقدر این نماد پیام مثبتی دارد و روی افراد اثرگذار است. حک کردن نماد فروهر روی سنگ‌ها به این دلیل است که شاهان هخامنشی می‌خواستند این طرح برای همیشه جاودان بماند و آیندگان همواره از آن یاد کنند. زیرا هر طرحی که روی سنگ حکاکی شود پایدار خواهد بود و حتی شرایط جوی نامساعد محیط نیز نمی تواند آنها را محو کند.

از دلایل مهم دیگر که ایرانی‌ها به این نماد بسیار علاقمند هستند ظاهر و آن نمای نیم رخ ایرانی است. اصولا ایرانی‌ها در گذشته محاسن بلندی داشتند و از طرفی موهای آنها نیز بسیار پر و بلند بوده است. همچنین غالبا از کلاه نیز استفاده می‌کردند که این ترکیب در مدل و ظاهر ایرانی‌ها رایج بوده است. هر ملتی با هر فرهنگی که دارد قطعا روی مردم خود اثر می‌گذارد. (برداشت متفاوت از روی یک تصویر و سمبل برای انواع نماد ماه تولد نیز وجود دارد)

در دوران کهن ایران زمین نیز این نوع شکل و شمایل یعنی داشتن محاسن بلند و موها یکی از خصوصیات مردمان این مرز و بوم بوده است. اگرچه این تصویر به دلیل داشتن یک لباس با آستین های بلند بیشتر مختص شاهان هخامنشی بود اما مردم عادی نیز به این نوع ظاهر بیشتر پایبند بودند و دقیقا با همین شکل حاضر می‌شدند. حتی سربازان هخامنشی نیز به تبعیت از شاه خود این سبک ظاهری را داشتند.

تفسیرهای مختلفی که برای اجزای نماد فروهر قابل ذکر است؟

ممکن است برخی از باستان شناسان این طرح و شکل از پیکر بالدار را به عنوان فرد کیانی یاد کنند. اما امروزه این نماد در داخل ایران و تمام دنیا به عنوان فروهر شناخته شده است. پس بهتر است همین نام را بپذیریم و از آن یاد کنیم. تفسیرهای گوناگون برای این نماد قابل ذکر است. اینکه چرا یکدست دارای حلقه می‌باشد و دست دیگر به سمت بالا است. چرا پیکر به حالت نیم رخ است و علت استفاده از بال و دم در اطراف پیکر انسان چیست؟

هر باستان شناسی با توجه به عقاید، تحقیقات و بررسی هایی که داشته توانسته یکسری تفسیرها را ذکر کند. نسبت دادن مفاهیم مختلف بدان معنا نیست که همه آنها درست هستند یا اشتباه! اما توجه به منطقی ترین تفسیر کار عاقلانه ای است. همانطور که در تصویر می‌بینید یک دست به سمت بالا می‌باشد. ممکن است نشان از نیایش و رازو نیاز یا یکتاپرستی باشد و یا اینکه یک طرح انرژی بخش برای حرکت رو به جلو باشد.

افراد مذهبی تفسیر راز و نیاز و نیایش را پذیرفته اند حال آنکه عده ای دیگر با توجه به نحوه بالا آمدن دست تصور میکنند که به سمت جلو اشاره دارد و افراد را ترغیب به حرکت، راکت نبودن و تلاش تشویق میکند. دست پایین دارای یک حلقه است. از گذشته تا به امروز حلقه به معنای پیمان و وفاداری یاد شده است. این تصویر به ما می‌گوید که حتما در سبک زندگی خود وفادار باشیم و بر یک عقیده و اصول پایبند و همواره مسیر درست را درپیش بگیریم.

یک حلقه مرکزی نیز درست در وسط پیکر وجود دارد. این حلقه مرکزی چارچوب و حوزه را مشخص میکند. اینکه افراد باید در حصار خود و بدون آنکه از آن خارج شوند حرکت کنند. ابعاد این حلقه در مرکز پیکر به نسبت بزرگ تر از حلقه در دست است. از طرفی پیرامون پیکر را فرا گرفته و اجازه نمیدهد که از آن خارج شود. نزدیک ترین تفسیر این است که این حلقه معرف حفظ چارچوب است و این پیام را دارد که نباید از حوزه ای که برای خود تعیین کرده ایم خارج شویم.

وجود دو بال در دو طرف پیکر صفات نیک را مشخص میکند. اینکه اگر صفات نیک مانند گفتار نیک، پندار نیک و کردار نیک را سرلوحه زندگی قرار دهیم دقیقا مانند پرنده خواهیم بود که در آسمان پرواز میکند. قسمت دم میتواند نشاندهنده صفات بد باشد. یعنی بدی‌ها را دقیقا مانند محل دم که در پشت سر قرار دارد به همین صورت پشت خود قرار دهیم و به آن‌ها توجهی نکنیم. رفتار بد، سخنان بد و ناشایست همگی باید در محل دم یا پشت باشند.

موضوع بعدی مرتبط با نیم رخ بودن پیکر است. چرا نماد فروهر به صورت تمام رخ از روبرو نیست؟ قطعا دلایلی برای آن وجود دارد. یکی از تفسیرها این است که نمای نیم رخ میتواند حالت میانه را نشان دهد. یعنی شما تمام چهره فرد را از نمای روبه رو نمیبینید. از طرفی کاملا هم از دیدگان شما پوشیده نیست. اعتدال و میانه روی نزدیک ترین تفسیر می‌باشد. اینکه شما در زندگی افراط و تفریط نداشته باشید و در همه امور هوشمندانه و با تفکر حرکت کنید.

نیروهای 5 گانه ای که برای خلقت هر انسان در آیین زرتشت تعریف شده است

در باور زرتشتیان هر انسان از 5 بعد گوناگون تشکیل شده است. بطوریکه هر کدام از این‌ها حذف شود دیگر نمیتوان یک صفت اشرف مخلوقات را به انسان نسبت داد. همانطور که میدانید تفاوت های زیادی بین انسان و دیگر موجودات وجود دارد که همین‌ها باعث برتری آنها شده است. این نیروها شامل موارد ذیل میباشد که به تفصیل هر کدام را توضیح میدهیم:

• اهو (جان)

جان در مفهوم زرتشت به نیرویی گفته می‌شود که باعث حرکت و جنبش انسان در مسیر زندگی خواهد شد. زمانی که جسم بوجود می‌آید جان نیز همراه آن خواهد بود. زمانی که جسم از بین میرود جان نیز از بین خواهد رفت. درواقع جان مسئولیت نگهداری از بدن و ایجاد سبک زندگی و همچنین تنظیم اعمال غریزی یا طبیعی هر انسان را بر عهده دارد.

• دئنا (وجدان)

از تفاوت های اساسی بین موجودات دیگر و انسان دقیقا همین وجدان است. همه ما انسان‌ها می‌توانیم اعمال خوب و بد را از یکدیگر تشخیص دهیم و اگر مرتکب اشتباهی شدیم به قضاوت بنشینیم. وجدان یک حاکم و قاضی درونی هر فرد است که می‌تواند او را از کیفیت اعمالی که انجام داده آگاه کند و در صورت بروز خطا و اشتباه درصدد جبران برآید. لذا جنبه مثبت هر انسان را نشان میدهد. با این نیرو می‌توانید راه درست را تشخیص دهید و در صورت داشتن وجدان پاک به تعالی خواهید رسید.

• بئوذ (نیروی شناساگر)

نیروی شناساگر تشکیل دهنده هوش و ذکاوت و قدرت فکری و ذهنی انسان را نشان میدهد. مغز هر انسانی به دلیل پیچیدگی های ساختاری قدرت تجزیه و تحلیل و کشف المانهای نهان را دارد. تا به امروز این مغز انسان بوده است که به کمک آمده و شرایطی را فراهم کرده تا انسان‌ها بتوانند ابزارها و تجهیزاتی که سبب راحت زندگی کردن می‌شوند را اختراع کند.

• اورون (روان)

روح بعد دیگری از یک انسان است که بیشتر مرتبط با جهان دیگر می‌باشد. یعنی هر عمل نیکو و پلیدی که انسان انجام میدهد بعد از مرگ او این روح است که مؤاخذه می‌شود و یا اینکه در معرض عذاب قرار میگیرد. قطعا این تجربه را داشتیم که از لحاظ روحی در معرض فشارهای زیادی قرار می‌گیریم که ارتباطی به جسم ندارد.

• فروشی (فروهر)

فروهر پاک ترین و بی آلایش ترین نیروی است که در انسان وجود دارد. هیچ کژی و بدی در فروهر وجود ندارد. در واقع همین تفاوت اصلی با روان است که در جهان دیگر مورد بازخواست قرار نمی گیرد. زیرا فروهر به طور ذاتی پاک است. فروهر می‌تواند باعث کمال مادی و معنوی انسان گردد. انسان می‌تواند با پرورش روح خود به مراتب تعالی و کمال معنوی برسد. تمایل انسان به انجام کارهای نیک و خداپسندانه بر پایه وجود فروهر در هر انسان است که بخشی از سیرت خداوند می‌باشد. در مذاهب اسلامی نیز آورده شده است زمانی که انسان از گل خلق می‌شود خداوند از روح خود در آن میدمد و باعث تکمیل وجود انسان خواهد شد. این موضوع نیز شباهت زیادی به فروهر دارد.

با توجه به توضیحات ذکرشده فروهر بر پایه یک نماد تعریف نشده است. اما نماد فروهر که امروزه میشناسیم در بسیاری از کتب به عنوان “فره کیانی” مشخص شده است. اما بنا به عادت لفظی آن را به عنوان نماد فروهر معرفی کردند. به عبارت ساده تر این نماد که تشکیل شده از انسان در بین دو بال است همان فره کیانی می‌باشد که اکثرا آنرا نماد فروهر می‌نامند. نه تنها در داخل ایران بلکه از نماد فروهر با طرح و شکلی که دارد در انواع زیورآلات مردانه و زنانه نقش بستند. حتی بازیگران مشهور دنیا نیز از چنین زیورآلاتی استفاده میکنند.

چرا نماد فروهر نمیتواند اهورامزدا یا آفریدگار هستی باشد؟

یکی از سوالات بسیار مهمی که در ارتباط با توضیحات مرتبط با نماد فروهر در آیین زرتشت بوجود می‌آید این است که اگر اهورامزدا آفریدگار هستی است پس چرا یک بعد جسمانی و فیزیکی دارد و اینکه چرا مانند یک انسان می‌باشد. اینها مثال های نقضی است که نشان میدهد عده ای از افراد این نماد را به عنوان یک بت پرستش میکردند. درواقع درگذشته بت پرستی بسیار رایج بوده است.

اصولا آفریدگار این نظام جنسیت خاصی ندارد یعنی نه مذکر است و نه مؤنث. از طرفی نمیتواند شبیه یک انسان باشد. در دوران امروز اگر به این نماد اهورامزدا یا خلق کننده این جهان نسبت داده شود قدری با عقل سلیم انسان هماهنگی و سازگاری ندارد. اصولا دانشمندان درباره این نماد همواره اختلاف نظر دارند. اما نمی توان به قطعیت گفت که کاملا مرتبط با آیین زرتشتی است.

آیا نماد فروهر معرف پیامبر زرتشت است؟

با توجه به نسبت هایی که بین نماد فروهر و آیین زرتشت وجود دارد برخی بر این باور هستند که این نماد نشان دهنده پیامبر زرتشت میباشد. اما پیامبران آیین زرتشتی هیچگونه تاج پادشاهی نداشتند و فقط یک پارچه بر سر می‌بستند. همانطور که در تصویر می‌بینید یک انسان به صورت نیم رخ دارای یک تاج شاهانه است که بیشتر مرتبط با پادشاه هخامنشی می‌باشد.

از طرفی دارای یک حلقه یا گردی پیمان در دست چپ است که معمولا حاکمان و فرمانروایان آن را در دست داشتند. حتی جامه یا لباس بلندی که بر تن دارد نیز گویای همین مورد است. ابزارهایی همچون عصا، بازوبند، تاج، لباس بلند، گردی پیمان یا حلقه که امروزه در قالب انگشتر فروهر مورد علاقه افراد است همگی از لوازمی بودند که پادشاهان همراه خود داشتند.

کدام فلسفه و مفهوم فروهر معقول و منطقی است؟

همانطور که تا به اینجای کار اطلاعات زیادی در مورد نماد فروهر ذکر شد میتوان به این نتیجه رسید که از گذشته های دور تا به امروز تحریف های زیادی برای توضیح این نماد ثبت شده است. زیرا هر فردی بر اساس ذهنیت خود یک نوشته ای را به عنوان یک سند باقی گذاشته که افراد بر اساس آن استناد و مطالبی را نیز ذکر میکنند.

بیشترین تأکیدی که برای این نماد وجود داشت همان اهورامزدا بود که با ارائه یک مثال نقض این که اهورامزدا آفریدگار هستی بعد جسمانی ندارد کاملا رد شد. اما فلسفه و مفهوم منطقی فروهر این است که تمام شواهد نشان میدهد که ارتباط بسیار عمیقی بین پادشاهان ایران زمین و این نماد وجود دارد. خصوصا آنکه بر روی تخت جمشید نیز میتوانیم یک سنگ نبشته یا حکاکی عمیق را از نماد فروهر ببینیم.

سنگ نبشته یا حکاکی این نماد در داخل ایران

یکی از سنگ نبشته‌ها یا حکاکی هایی که بر روی سنگ انجام شده است در بیستون کرمانشاه می‌باشد. شما میتوانید یک صفحه سنگی را ببینید که پایین آن پادشاه داریوش قرار دارد که در مقابل عده ای اسیر ایستاده است. در این بین در بالای طرح حکاکی شده میتوانیم نماد فروهر را ببینیم. عده ای معتقدند که داریوش این نماد را به عنوان اهورامزدا می‌پرستید. اما داریوش تعصب دینی خاصی نداشت و همه را به یک چشم میدید.

پس این حکاکی نیز نشان می‌دهد پادشاهان ایران تا چه حد آن را به رسمیت میشناختند. بنابراین نمیتوان آن را به سایر ادیان غیر ایرانی نسبت داد. البته مقبره های دیگری نیز هستند که میتوان به نماد فر کیانی در آتشکده یزد اشاره کرد که معمولا محل نیایش و راز و نیاز زرتشتیان بود.

گروه هنری دانژه تولید کننده انواع زیورآلات با نماد فروهر

طیف گسترده ای از محصولات مختلف در گروه هنری دانژه با نماد فروهر طراحی و تولید می‌شود که از جمله آن میتوان به ست زنانه فروهر، دستبند فروهر، گردنبند فروهر ، بج سینه فروهر، گوشواره فروهر اشاره کرد. همه این‌ها با استفاده از ورق طلا 24 عیار طراحی و ساخته شده اند و زیبایی خارق العاده ای دارند.

بسیاری از کاربران بنا به علاقه زیادی که به دوران ایرانی باستانی دارند سعی میکنند از این نماد جذاب به عنوان طرح اصلی زیورآلات استفاده کنند و تعصب خاصی هم روی آن دارند. تمامی محصولات در این مجموعه به صورت آنلاین و در قالب یک فروشگاه اینترنتی قابل عرضه هستند. قیمت مناسب، آماده سازی و ارسال سریع و امنیت بالا از مزیت های خرید از ما میباشد.